๒ . ๑ ทำให้มีจิตใจหนักแน่นมั่นคง พร้อมที่จะเผชิญกับเหตุการณ์ต่าง ๆ ได้อย่างดี

๒ . ๒ ทำให้มีสติดี ระลึกได้ รู้เท่าทัน ไม่ค่อยหลงลืม

๒ . ๓ ทำให้รู้ทันและระงับอารมณ์ฝ่ายลบได้ เช่น ความโกรธ เป็นต้น

๒ . ๔ เวลาทำงานใด ๆ จะเอาใจจดจ่ออยู่กับงานได้ดีขึ้นทำให้งานมีประสิทธิภาพ

๒ . ๕ เมื่อจะคิด ก็คิดได้ดีขึ้น มีระบบระเบียบทางความคิด

๒ . ๖ เมื่อจะจำก็จำได้ดีขึ้น

๒ . ๗ เวลาติดขัดในปัญหาบางอย่าง เมื่อทำจิตให้เป็นสมาธิแล้วก็จะพบคำตอบเอง

๒ . ๘ ทำให้จิตใจมีความสงบสุขขึ้น

๒ . ๙ ทำให้ร่างกายมีสุขภาพดีขึ้น

๒ . ๑๐ ถ้าทำถึงสมาธิขั้นสูงและมีความชำนิชำนาญแล้ว พลังจิตพิเศษบางอย่างจะได้รับการพัฒนาสามารถทำอะไรได้ผิดจาก
คนธรรมดา เช่น การมีหูทิพย์ ตาทิพย์ เป็นต้น

๑ ) รับรู้ว่าเป็นอารมณ์อะไร ( วิญญาณ – consciousness) เช่น ตาเห็นรูป รับรู้ว่าเป็นรูป หูได้ยินเสียงรับรู้ว่าเป็นเสียง เป็นต้น

๒ ) รู้จักรู้อารมณ์นั้น ๆ คืออะไร มีรายละเอียดอย่างไร มีลักษณะ เป็นการจำได้ ( สัญญา – perception) เพราะเคยประสบมาแล้ว

๓ ) รู้สึกดีใจ เสียใจหรือกลาง ๆ ต่ออารมณ์นั้น ๆ ( เวทนา – feeling)

๔ ) เกิดความต้องการ ความตั้งใจและการคิดเกี่ยวกับอารมณ์นั้น ๆ ( สังขาร – desire หรือ thought – formation)

๒ . ๑ จิตลอย หรือใจลอย จิตรับรู้มโนภาพต่าง ๆ ที่ปรากฏขึ้นมาทาง มโนทวารอย่างเดียว แม้จะลืมตาอยู่ก็มองอะไรไม่เห็น หูก็ฟังอะไรไม่ได้ยิน ไม่มีสติควบคุมความคิด ไม่มีสัมปชัญญะรู้ตัว แต่จิตมีพฤติกรรมทั้ง ๔ ครบ คือ รับรู้ รู้จัก รู้สึก และรู้อยาก

๒ . ๒ จิตเป็นสมาธิ หมายถึง จิตที่รับรู้อารมณ์อันเดียวทางมโนทวาร มีสติควบคุมความคิดได้ พฤติกรรมทางจิตเหลือเพียง ๑ คือ รับรู้ เท่านั้น ไม่ได้รู้จัก รู้สึกและรู้อยาก

สมาธิจิตก็มีหลายระดับ ดังจักกล่าวข้างหน้า
๒ . ๓ . จิตฝัน จิตรับรู้อารมณ์หลายหลากทางมโนทวารแท้ ๆ ไม่มีสติ ควบคุม ไม่รู้ตัว จิตทำพฤติกรรมครบทั้ง ๔

๕ . ๑ . เอาสติ ( ความตื่นตัว ไม่หลับ ไม่เผลอ ) และวิญญาณ ( การรับรู้ ) ไปรับรู้ อารมณ์เพียงอย่างเดียว ในมโนทวาร ( ไม่ใช่ทางตา ทางหู ทางจมูก ทางลิ้น ทางกาย )

๕ . ๒ . พยายามให้จิตรับรู้อารมณ์อย่างเดียว ให้มีพฤติกรรมอย่างเดียว อย่าให้ เกิดการรู้จัก ( สัญญา ) อย่าให้เกิดความรู้สึก ( เวทนา ) และอย่าให้เกิดความรู้อยาก ( สังขาร )

๖ . ๑ รูปที่เห็นด้วยตา ที่มีลักษณะง่าย ๆ ไม่มีรายละเอียดมาก เช่น ลูกแก้ว วงกลมสีขาว ดอกบัวตูม เปลวเทียนไข เป็นต้น ( รูปที่ทำขึ้น โดยเฉพาะเพื่อใช้เพ่ง ท่านเรียกกว่า กสิณ ) ห้ามใช้รูปที่มีความหมายพิเศษสำหรับตน เช่น รูปคนรัก หรือรูปศัตรู เพราะรูปประเภทนี้ จะกระตุ้นให้เกิดความรู้จัก รู้สึกและรู้อยาก
๖ . ๒ เสียง ที่ไม่มีความหมาย ( เช่นคำภาษาต่างประเทศ ) หรือที่เกี่ยวข้อง กับศาสนา ชาวพุทธนิยมใช้คำเกี่ยวกับศาสนา เช่น

( กลิ่นและรสไม่นิยมใช้ เพราะไม่แน่นอน ควบคุมยากและก่อให้เกิดความ วุ่นวาย )
๖ . ๓ สัมผัสทางกาย เช่น การนับลูกประคำ
๖ . ๔ ลมหายใจเข้าออก ( อานาปานะ )

๗ . ๑ ควรเลือกสถานที่ที่เหมาะสม ไม่มีเสียงรบกวน ไม่พลุกพล่าน
๗ . ๒ ควรเลือกเวลาที่เหมาะสม ที่ไม่มีเสียงรบกวนและผู้คนไม่พลุกพล่าน เช่น เวลาดึกสงัดหรือเช้ามืด
๗ . ๓ ควรมีกัลยาณมิตร คือ เพื่อนที่เข้าใจกัน ให้โอกาสแก่กันไม่รบกวน ไม่กลั่นแกล้งเวลาทำสมาธิ
๗ . ๔ ควรมีร่างกายปกติ ไม่เจ็บป่วย ไม่หิวจัด อิ่มจัด เหนื่อยจัด
๗ . ๕ ควรมีจิตใจปกติ ไม่มีปัญหาหนักทางจิตใจ
๗ . ๖ ควรอยู่ใกล้ท่านผู้มีความรู้และประสบการณ์ทางสมาธิสูงเพื่อคอย แนะนำเมื่อมีปัญหา

๘ . ๑ ท่านั่ง เป็นท่าที่เหมาะที่สุด ท่านั่งที่แพร่หลายคือนั่งสมาธิ เอาเท้าขวา วางไว้บนเท้าซ้าย เอามือขวาวางทับบนมือซ้ายวางไว้บนตัก
( โปรดดูพระพุทธรูป ปางสมาธิ ) ถ้าไม่ถนัดจะนั่งบนเก้าอี้หย่อนเท้าทั้ง ๒ ลงก็ได้
๘ . ๒ ท่ายืน อาจใช้ได้เป็นครั้งคราวในการเปลี่ยนอิริยาบถ
๘ . ๓ ท่าเดิน ( เรียกว่า เดินจงกรม ) คือ เดินกลับไปกลับมาระหว่างจุด ๒ จุด จะเดินเร็วหรือช้าก็ได้ จะเอามือกุมกันไว้ด้านหน้า หรือไพล่ หลังก็ได้ ขณะเดินให้ลืมตา แต่ให้มองเฉพาะทางเดินไม่สอดส่ายตาไปที่อื่น
๘ . ๔ ท่านอน ห้ามใช้ในระยะเริ่มแรก เพราะจิตจะตกสู่ภวังคจิต ( หลับ ) ง่ายเกินไป แต่ถ้าชำนาญแล้ว จะนอนทำสมาธิก็ได้

๑๐ . ๑ อย่าบังคับจิตจนเกินไป ทำอย่างสบาย ๆ ถ้าทำไปเรื่อย ๆ และถึง จังหวะเหมาะสม จิตก็จะจากระดับปัญจทวารวิถี ลงสู่ระดับ สมาธิเอง
๑๐ . ๒ อย่าตั้งความหวังหรือความอยากใด ๆ ไว้ เช่น อยากจะต้องให้ใจสงบ จะต้องเห็นนั้นเห็นนี้ เพราะถ้าไม่เป็น ไปตามที่หวัง จะผิดหวัง ตัวความหวังเองก็เป็น อุปสรรคกั้นมิให้ใจสงบ
๑๐ . ๓ ตอนแรก ๆ จิตจะยังรับรู้เสียงที่ดังมาจากภายนอก ถ้าอย่างนั้น ให้บอกตัวเองว่า “ ได้ยิน ๆ ” เท่านั้น อย่าไปคิดว่าเสียงอะไร ถ้าตาเห็นรูปร่างต่าง ๆ เป็นกลุ่ม เป็นก้อน เป็นเส้นเป็นสาย ก็ให้นึกเพียงว่า “ เห็น ๆ ” เท่านั้น อย่าคิดเลยไปถึงว่าเป็นรูปนั้นรูปนี้ ถ้าเกิด มโนภาพอื่น ๆ ขึ้นมาในใจก็ให้นึกเพียงว่า “ คิด ๆ ” เท่านั้น ถ้าเรามีสติกำหนดรู้ทันอยู่อย่างนี้ เสียง รูปและมโนภาพเหล่านั้น ก็จะหายไป จิตใจจะกลับมาจดจ่ออยู่กับการนับลมหายใจต่อไป
๑๐ . ๔ เมื่อรู้ตัวว่าจิตไม่ค่อยสงบ คิดฟุ้งซ่านไปต่าง ๆ อย่าเกิดความผิดหวัง ความขัดเคืองใจ นึกว่าเป็นของธรรมดาของผู้ฝึกใหม่ เมื่อ รู้สึกตัวก็กลับมานับ ลมหายใจต่อไป

๑๑ . ๑ ขณิกสมาธิ จิตสงบนิ่งอยู่กับลมหายใจชั่วระยะเวลาสั้น ๆ ( ประมาณ ๓๐ วินาที – ๑ นาที )
๑๑ . ๒ อุปจารสมาธิ จิตสงบนิ่งอยู่กับลมหายใจเป็นเวลานานขึ้น ( ประมาณ ๒ - ๕ นาที )
๑๑ . ๓ อัปปนาสมาธิ จิตสงบยิ่งขึ้น จนตะกอนจิตที่ทำให้จิตขุ่นมัวที่เรียกว่า “ นิวรณ์ ๕ ” ดับไป คือ